Sivil Savunma

Günlük hayatımızda pek çok alanlarda kullandığımız BENZİN, GAZYAĞI, MOTORİN, FUEL-OİL,  ZİFT,  KATRAN yer altından çıkarılan ham petrol denilen ağır bir sıvı maddeden elde edilmektedir. Akıcı yanıcı ve olduğu için bunlara genel olarak "AKARYAKIT" adı verilir.

AKARYAKITIN ÖZELLİKLERİ:            

  • Ham petrol sıvı halde iken yanmaz.
  • Buhar haline geçip hava ile belli bir oranda karışıp yanar.
  • Bir litre benzin bahar haline geçince 30 lt. yanıcı buhar elde edilir.
  • Akaryakıt buharları zehirlidir.
  • Havadan 3-4 kez daha ağırdır

AKARYAKITLARIN YANMASI

  • Akaryakıt buharlarının yanmaya başlaması için açık aleve veya ateş ile temasa gerek yoktur.
  • Yanma noktalarına kadar ısınmaları veya bu noktaya kadar ısınmış cisim ile temas etmeleri alevlenme için yeterlidir.
  • Akaryakıtların yanabilmesi için buhar haline gelerek hava ile karışması zorunludur.
  • 100 lt hava içinde 1-7 lt arasında akaryakıt buharı karışımı yanıcı olur.
  • Benzin düşük sıcaklıklarda bile buhar haline gelebilir.
  • Mazot, gazyağı, gibi ağır akaryakıtlar ısıtılmadıkça tutuşmazlar.   

PARLAYICI VE YANICI SIVILARIN DEPOLANMASI

  • TECRİT
  • SINIRLANDIRMA
  • HAVALANDIRMA

TECRİT  :
Parlayıcı sıvılar büyük miktarlarda binaların dışında tercihen yer altı tanklarında, diğer yangın tehlikelerinden ve tutuşturma kaynaklarından uzakta bulundurulur.

SINIRLANDIRMA  :
Parlayıcı sıvıların kullanılması sırasında yanmaz kaplar ve taşıma sistemlerinde miktarları sınırlandırılırsa tehlike azaltılmış olur.

HAVALANDIRMA:
Sınırlandırılmayan ve buharlaşması engellenememiş parlayıcı sıvıların bulundukları ortam havalandırılmadığı taktirde, patlama tehlikesi ortaya çıkar.

Burada şuna dikkat edilmeli, havalandırma sıvının hareketine engel olmamalıdır. İmkan oldukça parlayıcı sıvıların kullanıldığı yerler üzerinde havalandırma tesisatı olmalıdır. 

Araç yangınları insan ihmallerinden araç teknik arızalarında kaynaklanabileceği gibi dışarıdan atılan herhangi bir cisim veya herhangi bir ateş kaynağından çıkabilir.Araçlarda meydana gelen yangınlar genellikle kısa devrelerden kaynaklanabileceği gibi aşırı ısınmış motor aksamı üzerine karbüratörden kaçmış benzinin dökülmesi veya benzin hortumundaki bir sızıntı yanmayı meydana getirebilir.

  • Açık unutulan radyo ve teypler aşırı ısınmaya neden olur.
  • Güneş altına park edilen araç içerisinde bulunan kibrit,çakmak ateş alabilir veya patlayabilir.
  • LPG gazı ile çalışan araçlarda ise gaz sıkışması harlamaya veya patlamaya sebep olabilir.

ARAÇ YANGINLARINDA SÖNDÜRME USULLERİ

Araç yangınlarının mücadelesinde su en önemli söndürücüdür.Başlangıç halinde ise kuru kimyevi toz söndürücüler kullanılabilir.İlk anında araçta bulunan akü kutup başları çıkarılmalıdır.Aracın söndürülmesinde kullanılan su;yanan tanker ise taşıdığı yüke göre dikkatli kullanılmalıdır.Trafik kazalarında yanmayı meydana getiren unsurlardan biridir.Binek araçlarında araç söndürme çalışmalarının emniyet sınırı 15 metre ,
Akaryakıt tankerlerinde gaz patlama emniyet sınırı 100 metre olmalıdır.

ARAÇ  YANGININA MÜDAHALE

Motor bölümünde aracınızda meydana gelecek bir yanma olayına yapacağınız ilk müdahale çok önemlidir .                       

  • Telaşlanmayın.
  • Seyir halinde iseniz , derhal aracı güvenli bir yere yanaştırın
  • Kontağı kapatın ,
  • El frenini çekin ,
  • Kaputu aralayın
  • Çevrenizden itfaiyeye haber verilmesini isteyin .
  • Ön koltuğun önüne monte ettiğiniz söndürme cihazını alın .
  • Cihazı alt-üst edin (tozu hareket ettirin ) ,pimi çekin .
  • Seri bir şekilde tozun motor kısmının her yerine gelebilecek şekilde kaputun aralığından işleyin
  • Kaputu açamadığınız veya açılmadığı zaman radyatörün yanlarından , kaputun araladığınız  boşluğundan , tekerlek –motor arası boşluklarından söndürme işlemini gerçekleştirin.
  • Söndürme cihazını dik olarak kullanın .(cihazı yatık olarak kullandığınızda sadece içindeki itici gazın çıkmasını sağlar söndürmeyi gerçekleştirecek olan tozun içeride kalmasına sebep olur ve söndürme işlemini yapamazsınız.)
  • Kaputu tamamen açın ve söndürme işlemine devam edin .
  • Söndürme işlemi sonrası akü bağlantılarını ayırın, yakıt kaçağını kontrol edin.
  • Yakıt kaçağı varsa önleyin .
  • Yakıt olarak L.P.G kullanıyorsanız derhal çıkış vanasını kapatın .

ARAÇ İÇİNDE
Araç içerisinde meydana gelebilecek yanma olayları belli nedenlere bağlıdır .
elektrik kısa devreleri, düşürülen yanık sigara , araç içinde taşınan yanıcı maddeler gibi aracın dışında iseniz, aracın camları ve kapıları kapalı ise ,kapıyı açmadan önce dışarıdan bir söndürme cihazı temin edinip sonra müdahale edin unutulmamalıdır ki kapalı bir alanda meydana gelen yanma olayı oksijen yetersizliğinden uyuma safhasındadır siz kapıyı açtığınız anda derhal alev alarak ani bir parlama sonucu yanmaya başlar, kapıyı açmadan cihazınızı hazırlayın ve ani alev almaya karşı kendinizi koruyun
Araç içi A sınıfı bir yanıcı olduğu için söndürme cihazı ile söndürdükten sonra su ile soğutarak tamamen etkisiz hale getirin. 

Baca yangınları uygun ebatlarda yapılmaması bacaların fazla meyilli olması, bacada çatlak oluşması dahili gaz çıkışına sebep olacak sert köşelerin olması yangının etkenleridir. Kullanılan yakıtın cinsine göre; soba boruları 1-2 ayda bir temizlenirken bunların bacaları yılda en az 2, kalorifer ve mutfak bacaları ise yılda 1 kez temizlenmelidir.1-BACA YANGINLARI NASIL OLUŞUR ? Bacanın iç yüzeyini kaplayan kurum saf karbondur ve son derece yanıcıdır. Kurum; kuru, yağsız ve hidrojeni az olan yakıtlarda toz halinde, nemli yakıtlarda tabaka halinde, yağlı yakıtlarda zift şeklinde oluşur. Kurum yanma sıcaklığına ve yeterli oksijene ulaştığı anda baca yangını başlar.Önce aşırı bir duman sonra parlak bir alev çıkmaya başlar.2-BACA YANGINLARININ SÖNDÜRÜLMESİ : Bacanın alt kısmından söndürülmeye başlanır. Bunda başarılı olunamazsa ateşin eriştiği en yüksek noktanın üstünden ve bacadan açılacak delikten suyu sis olarak vermek.Sis halindeki su ısı ile buharlaşması neticesi soğuma ve boğma yoluyla söndürülür. Diğer bir yol ise; bacanın üst ve ağızlarının ıslak çuval veya kaba dokulu kumaş parçaları ile tıkanması neticesi söndürme sağlanır.Boru ve bacalarda kurum birikmesine mani fenni tedbirler alınmalı,boru ve bacalar sık temizlenmelidir.

​Bina yangınlarına müdahalede dikkat edilmesi gerekli hareketler çok önemlidir.  Kapalı bir kapının arkasında yangın olduğu öğrenildi ise kapıyı derhal açmayın içerideki oksijene aç yangın dışarıya hücum edip size zarar verebilir.

Kapıyı açmadan önce elinizin tersi ile kapı kolunu kontrol edin yüksek derecede ısı var ise  içerideki yangın büyüktür yardım isteyin müdahale etmek zorunda iseniz bütün hazırlıklarınızı tamamlayın ve daha sonra söndürme işlemine dikkatli bir şekilde başlayın

Kapının yanına yer çömelin daha sonra kapıyı açıp yer seviyesinden yangına müdahale edin ve yangını tamamen söndürün. 

​

AFET : İnsan için Fiziksel, Ekonomik ve sosyal kayıplar meydana getiren , normal yaşamı ve insan faaliyetlerini durdurarak yada kesintiye uğratarak toplulukları etkileyen olaylara afet denir.
Nerede, Ne zaman, Ne ölçüde, Nasıl ve Ne türde olacağı bilinmeyen afetler insanların can ve malına yönelik en büyük tehlike olup, 3 grupta incelenir.

  • Doğal Afetler
  • Teknolojik Afetler
  • İnsan Kökenli Afetler

1- Doğal Afetler: İnsanların Yerleşim, Üretim, Altyapı, Ulaşım, Haberleşme gibi genel hayatın zorunlu vasıtalarını ve akışını bozacak ölçüde aniden ve belirli bir süre içerisinde meydana gelen doğal yer ve hava hareketleridir.
Çeşitleri:
- Deprem,
- Fırtına, Kasırga, Tayfun, Hortum,
- Sel baskını,
- Volkan Patlaması,
- Toprak Kayması,
- Tusunami ( Deprem sonrası dev dalgalar )
- Kaya Düşmesi,
- Hava, Su, Çevre Kirlenmesi,
- Çığ Düşmesi,
- Yangın
- Kuraklık,

2- Teknolojik Afetler:

  • Baraj Patlaması,
  • Sınai Kazanları,

3- İnsan Kökenli Afetler

  • Yangın,
  • Hava, su Çevre Kirlenmesi,
  • Ulaşım Araçları Kazaları ( Kara, Hava, Deniz

Teknolojik ve insan kaynaklı afetler genel hayatı etkiledikleri ve doğal afetlerle birleştikleri için doğal afetler kapsamında değerlendirilmiştir.
Sebebi ve çeşidi ne olursa olsun gerekli önlemler alınmadan Doğal Afetlerden korunmak mümkün olmadığı gibi her zaman can ve mal kaybı da büyük olmaktadır. Bunun için Afet sözcüğünün karşıtı her zaman çok büyük zayiat (can ve mal kaybı) olmuştur.
Kaçılamayacağı ve yüzde yüz önlenemeyeceği her zaman mümkün olmayan bu büyük tehlikelerle bazı önlemler alınarak iç içe yaşamak insanlık için zorunlu olmaktadır.

Önlenmesi mümkün olmayan, Ancak; Araştırmalardan, Gözlemlerden, Deneyimlerden edinilen bilgiler birleştirilip, Çağdaş Teknolojiden yararlanılarak alınacak önlemlerle afetlerin etkileri, can ve mal kayıpları en aza indirilebilir.

Bu konuda insana düşen görev gerekli önlemleri almak, Bilim ve Teknolojiye düşen görev de insan için tehlikesi en az bir yaşam sağlamaktır.

Özellikleri ve Sonuçları :

  • Çeşitli Şiddet, Güç ve Genişlikte olurlar,
  • Alt yapıyı bozarlar,
  • Şok etkisi yaratırlar,
  • Bulaşıcı ve Salgın Hastalıklara (Tifo-Tifüs-Sarılık-Veba) yol açarlar,
  • Ölüm, Sakatlık ve Öksüz kalma gibi sonuçlar doğururlar,
  • Meydana geldiği yörenin ekonomik yapısını bozarlar,
  • Planlanan yatırımları geciktirirler.

Afet Bölgesi ve Acil Yardım :
Afet Bölgesi : Daha önceden ilan edilmeyen, meydana gelen doğal afetin olumsuz sonuçlarından ciddi olarak etkilenen acil yardıma ihtiyaç duyulan ve doğal olarak ortaya çıkan bölgeye afet bölgesi denir.

Acil Yardım : Afetzedelerin kurtarılması, yaralılara ilk yardım ve Tıbbi tedavi yapma, aç ve açıkta kalanların geçici barındırılması ve bunların yiyecek, içecek, ısıtma, aydınlatma ve diğer zorunlu ihtiyaçların karşılanması ile salgın hastalıkların önlenmesi için yapılan yardımlardır.

Acil Yardım Süresi : Acil Yardım sürekli olmayıp belli bir süreyi kapsar. Afetin meydana gelmesiyle başlayan, afetin sona ermesinden itibaren 15 gün devam eden ve gerektiğinde Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nca uzatılabilen Acil Yardımlar ve bunlarla ilgili harcamaların yapıldığı süredir.

Afetzedeleri Kurtarma : Bir kişiyi tehlikeden uzaklaştırmaktır. Kişilerin bulundukları tehlikeli ortamdan çabuk ve etkin bir biçimde uzaklaştırılması veya kişilerin kısıtlı kaldıkları ortamdan çeşitli ekipmanlar yardımıyla ( kurtarılmasıdır ) çıkartılmasıdır.
Basit, Orta, zor kurtarma olarak incelenir.

  • Basit: Sıkışmalı olmayan yaralıların Trafik kazası yada tam yıkılmamış binaların kurtarılması
  • Orta: Kurtarma aracında bulunan araç – gereç ve ekipmanların kullanılarak yapıldığı kurtarmalardır.
  • Zor: Kazazedeyi ileri derecede zor durumlardan komplike donanımları gerektiren araç – gereç ile ekipmanlar kullanılarak yapılan ve bir kritik bakım ünitesine ulaştırılan kurtarmalardır.

Kurtarmanın Kuralları : Başlıca iki ana kuralı vardır.

  • Kazazedeyi enkazdan çıkartmak değil enkazı kazazededen uzaklaştırmak gerekir.
  • İleri travma yaşam desteği sağlanmadan ( Boyunluk takma, kırıkları atele alma, sedye kullanımı vs.)yaralının hareket ettirilmemesi gerekir.

Kurtarma bir ekip işidir. Bir kurtarma ekibi en az 6 kişiden oluşur.
1 Kişi Ekip Lideri : Ekibin çalışmasını organize eden
1 Kişi Sürücü : Aynı zamanda genel yardımcı olup, aracı kullanan
2 Kişi Kurtarma Operatörü : Teknik personel olup, Kurtarma araç gereci kullanır.
1 Kişi Güvenlik Elemanı : Çalışma alanı güvenliğini sağlar.
1 Kişi Tıbbi Bakım Elemanı : İlk tıbbi müdahaleyi yapar. ( Doktor, Paramedik ) aynı zamanda güvenlik elemanına yardım eder.Doğal afet çeşitlerinden en sık karşılaşılan Deprem ve Sel olmak üzere ikisini ele alalım.

1- DEPREM : Yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamlara ve yer yüzeyini sarsma olayına deprem denir.Depremler üç yolla ulaşır,
1. Volkanik Depremler
2. Tektonik Depremler
3. Çöküntü Depremler
Depremlerin olacağını önceden tespit eden cihaz ve yöntemler henüz bulunamamıştır. Bu nedenle depremle iç içe ve gerekli önlemleri alarak, vereceği olumsuz etkilere hazırlıklı olarak yaşamak zorundayız.
Yapılan araştırmalara göre :

  • Ülkemizin % 92 si deprem bölgesinde bulunmaktadır,
  • Büyük sanayi merkezlerinin % 98 i ,
  • Barajlarımızın % 93 ü ,
  • Nüfusun % 95 i deprem tehlikesi altındadır.

Toplumu depreme karşı eğitilmesi ve organize edilmesi depremlerin yol açacağı hasar ve kayıpları asgari düzeye indirecektir.

ÖNLEMLERİ :

  • Deprem öncesi önlemler
  • Deprem sırasındaki önlemler
  • Deprem sonrası önlemler

A- Deprem Öncesi Önlemler
a- Evde:

  1. Aile bireylerinin olağanüstü bir durumda nasıl davranacağını konuşarak ev deprem planının hazırlanması
  2. Deprem çantası hazırlamak. Kolayca ulaşılabilen, içinde pilli radyo, el feneri, ilk yardım çantası ile ailenin şehir dışı bağlantı kuracağı birilerinin belirlendiği bilgi bulunan.
  3. Evde elektrik, su, havagazı vanalarının yerlerinin ve kapanma şekillerinin tüm aile bireylerince bilinmesi
  4. Evdeki kitaplık, gardrop, vitrin, buzdolabı gibi devrilebilecek malzemelerin sabitlenmesi
  5. Mutfak dolap kapaklarına kilit takılarak açılıp içindekilerin dökülmesinin önlenmesi.
  6. Düzenlenen ilkyardım kurslarına katılarak

    b- Okulda:
  1. Okul yönetimlerince sınıflarda öğrencilere depremden korunma tatbikatları yaptırılması, korunma yöntemlerinin anlatılması
  2. Deprem sonrası okulun tahliye ve kurtarma planlarının yapılması
  3. Yangın, Gaz kaçakları, Su ve kanalizasyon borularının patlamasına karşı önlem alınması

    c- İşyerinde:
  • Acil durum planında sorumluluk verilip verilmediğinin bilinmesi
  • Çıkabilecek kargaşayı önleyecek ve deprem sonrası buluşma yerini gösteren planın yapılması

B- Deprem Sırasındaki Önlemler

a- Bina içinde:

  1. Telaşlanmamak, sabitlenmemiş dolap, raf vs. ile pencere ve dış kapıdan uzak durmak.
  2. Bina merkezine yakın bir köşede duvara yaslanmak, dolgun hacimli koltuk, sandık gibi dayanıklı eşyanın yanına çömelerek başımızı korumak.
  3. Geniş sahanlı yerlerden uzaklaşmak
  4. Asansörü kullanmamak
  5. Tekerlekli sandalyedekilerin tekerlekleri kilitleyip kafa ve boyunlarını korumak
  6. Spor salonu ibadethane gibi toplu yerlerde kubbe ve asılı malzeme altından kaçmak
  7. Büyük mağaza ve marketlerde kargaşa yaratmamak, güvenlik görevlilerine uymak
  8. Okullarda metal iskeletli sıralar altına yada yanına çömelip başımızı korumak
  9. Stadyumlarda çıkış kapılarına değil açık saha içine koşmak
  10. İmalathane, laboratuar ve mutfaklarda gazlı cihazları kapatmak, parlayıcı, patlayıcı maddelerden uzaklaşmak
  11. Kibrit, çakmak, mum vs. yakmamak

    b- Bina dışında:
  1. Binalardan ve enerji hatlarından uzaklaşmak
  2. Deniz kıyısında dalgaların ulaşamayacağı yere kaçmak
  3. Torak kayması vs. tehlike için yamaç altından kaçmak
  4. Toprak altı elektrik, kanalizasyon ve gaz hatları tehlikelerine karşı dikkatli olmak
  5. Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeleri taşıyan araçlardan uzaklaşmak

    c- Araçlarda ve Araç Kullanırken:
  1. Açık alanda ve güvenli ise durmak
  2. Binalar arasında ise kontağı üzerinde bırakarak aracı terk etmek veya araç yanına pozisyon almak
  3. Trafikten, enerji hatlarından, ağaçlardan uzaklaşmak
  4. Gerekmedikçe metro ve trenden inmeden bir yere sıkıca tutunmak, personelin talimatlarına uymak

    C- Deprem Sonrası Önlemler:
  1. Paniklemeden ailece bir arada olmaya özen göstermek
  2. Soba ve ısıtıcıları söndürüp gaz kaçağı tehlikesine karşı pencereleri açmak
  3. Deprem çantasını alıp toplanma bölgesine çıkmak
  4. Hasarlı binalardan uzaklaşmak
  5. Artçı sarsıntılara karşı dikkatli olmak
  6. Telefonu ve trafiği meşgul etmemek
  7. İzin verilmedikçe binalara girmemek
  8. Kurtarma ve yardım çalışmalarında kargaşa yaratmamak
  9. Deniz kıyısından uzaklaşmak
  10. İhtiyaç fazlası yardım almamak

    2- S E L : Suyun doğal yada yapay yatağından taşarak tehlikeye neden olmasıdır. Bazı seller birkaç gün içinde meydana gelirse de ani oluşan (Seylaplar) seller birkaç dakikada suların kabarmasına yol açabilirler. Sel suları taşıdıkları taş, kaya, ağaç vs. enkazlar ve oluşturdukları balçık ile büyük tehlike arz ederler.

    Nedenleri :
  1. Nehir yataklarının taşması
  2. Ani ve etkili yağışlar
  3. Çarpık kentleşme
  4. Dağlık alanlardaki yağış ve tepedeki karların erimesi
  5. Kıyı selleri (Hurrican)
  6. Göl bölgesindeki, okyanuslardaki depremlere bağlı Tusunami ve Volkanik patlamalar

    Pratik (Kişisel) Önlemler :
  • Su yatakları ve çukur bölgeler terk edilerek yüksek bir yere çıkmalı
  • Sel sularından uzak durulmalı suda karşıdan karşıya geçmemeli
  • Araçta iken asla su ile kapalı yola girmemeli. Bir arıza durumunda aracı terk etmeli
  • Zaman varsa kıymetli ve önemli eşyaları güvenli yere taşımalı
  • Hareketli suda yürümemeli
  • Elektrik kaynaklarından uzak durulmalı
  • Mutlaka pilli radyo bulundurulmalı (Gerekirse ilk yardım çantasını almalı)
  • Sel sularının temas ettiği yiyecekleri yememeli, kuyulardan su içmemeli
  • Bodrum ve zeminden su boşaltılırken çevre su ile dolu ise çöküntülere karşı önlemli olmak için günde 1/3 oranında boşaltma yapılmalı
  • Binalarda Elektrik, Gaz vs. tehlikelerinin kesin ortadan kalkmasıyla elektriklerin kullanılması

GENEL ÖNLEMLER
1.DMİ (Devlet Meteoroloji İşleri) tarafından her tip meteorolojik afet için erken uyarı biriminin kurulması
2.Yağış alanlarının ve yağış yoğunluğunun belirlenmesinde etkili olan Deppoder Radar Sistemleri ve uydu ile çalışan Erken uyarı birimlerinin kurulması
3.İl ve İlçelerde uyarı birimleri ile koordineli çalışacak kurtarma birimlerinin oluşturulması
4.Tehlike anında bölge halkı uygulanacak yöntemler hakkında Radyo ve Tv den uyarılması
5.Yerel Belediyelerce nehir yataklarındaki yerleşime özen gösterilmeli, dere ve nehir yataklarında oluşacak engellerle bunların denize birleştiği kanallar düzenli olarak temizlenmeli
6. Düzenli sel istatistiki çalışmaları yapılmalı
7. Kanal ıslahı, Koruyucu set ve göletler yapılmalı
8. Ormanlık alanlar korunmalı
9. Doğal afet sigorta sistemi geliştirilmeli, halk ve görevliler bu konuda eğitilmeli. 

​

DOĞALGAZ

    Doğalgaz isminden de anlaşılacağı üzere,milyonlarca sene önce bitki ve hayvan fosillerinden oluşmaktadır.Yer kabuğu arasına gömülen bu atıklar   basınç ve ısı etkisiyle kimyasal değişikliklere uğrayarak doğalgazı meydana getirmiştir.Bugün üretilen doğalgazın yaklaşık % 40 kadarı petrol ile aynı yataklardan,% 60 kadarı ise petrolün bulunmadığı serbest yataklardan karşılanmaktadır.

    Bileşiminde bulunan hidrokarbonlar nedeniyle amonyak, metanol, hidrojen ve  petro kimya ürünlerinin sentezinde, mürekkep, zamk, sentetik, lastik, fotoğraf, deterjan, boya, dinamit ve gübre üretiminde kullanılır.

    Doğalgaz genel olarak metan, etan, propan, azot, Hidrojen sülfür, karbondioksit ve helyum gazlarından meydana gelen renksiz ve kokusuz bir gazdır. Tam yandığında mavi bir alev şeklinde yanar ,hava ile belli bir oranda (%5-15) karıştığında patlayıcı özelliği vardır. Bu sebeple her hangi bir gaz kaçağının kolaylıkla fark edilebilmesi için doğalgaza sarımsak kokusu veren THT (Tetra Hidro Teofen) maddesi ve  TBT (Tetra Butil Merkoptan) maddesi katılmaktadır.

DOĞALGAZIN AVANTAJLARI:

    Doğalgaz her an kullanıma hazırdır. Ekonomiktir ve zaman ve işgücü tasarrufu sağlar. Çevre dostudur katı atıklar bırakmadan yanar. Doğalgazlı cihazlarda ısı geçişi kısa sürede olur. Birincil enerjidir. Borular ile taşınarak kullanıcıya gelir. Hava ile çok iyi karıştığından yanma verimi yüksek olup yakıt kaybı çok azdır. Doğalgaz tesisatı ve cihazları düşük basınçla çalıştığı için LPG tüpleri gibi patlama tehlikesi ve basınçlı parça tesiri yoktur. Temiz gazdır. İçerisinde kükürt bulunmadığından birçok sanayide kullanılır.

DOĞALGAZ TEHLİKELERİNE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER  :

    Pişirme ocakları ve bacalı doğalgaz cihazları 12 m3 den daha küçük hacimlere yerleştirilemezler. Bu tip cihazların mahalden en az 100 cm2  net geçişli atmosfere açılan havalandırma menfezleri bulunmalıdır. Tavana yakın yerlerden açılacak bu menfezler sürekli açık kalmalıdır. Ayrıca konulacakları hacimlerin büyüklüğü ne olursa olsun bacalı cihazlar açık balkon, yatak odası, banyo, wc  gibi yerlere konulmadığı gibi banyo, wc ve yatak odalarından duman boruları geçirilerek baca bağlantısı yapılamaz.

    Atık gaz boruları kapı ve pencere gibi yapı elamanlarında en az 20 cm uzakta olacak şekilde yerleştirilmelidir. Gaz cihazlarının ısınan yüzeyleri ile kullanılan eşyalar arasındaki açıklık en az 50 cm olmalıdır.

    Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler doğalgaz cihazından uzak tutulması gerekir. Elektrik tesisatı ve cihazları ile telefon ve kızgın su borularının doğalgaz tesisat ve cihazlarına mesafesi en az 30 cm olmalıdır. Boruları taşıyıcı olarak kullanmamalı, dolap ve asma tavan içinde bırakılmamalıdır. Elektrik topraklama hattı gibi bağlantılar yapılmamalıdır. Tesisat boruları korozyona karşı korunmalıdır.

DOĞALGAZ YANGINLARINDA ALINACAK ÖNLEMLER:

    Hemen söndürülmesi gereken diğer birçok yangın çeşidinden farklı olarak; gaz yangınlarının söndürülmesinde uygulanacak genel kural önce gaz akışını kesmek, sonra söndürmektir. Bu nedenle, gaz yangınını derhal söndürmeye kalkışmamalı, gaz akışı kesilene kadar daha büyük tehlike riski yoksa yanmasına izin verilmelidir. Bu arada, gaz kesilerek yangın söndürülünceye kadar, yakındaki yanabilir maddelerin, yanan gazdan yayılan ısıyı absorve ederek tutuşmasını önlemek için mümkünse uzaklaştırılması veya çevresi su ile soğutularak korunması gerekmektedir.
Eğer akan gazı kesecek vanayı kapamak için, yangının söndürülmesi mutlaka gerekiyorsa, çok kısa bir sürede gaz alevleri söndürülerek vana kapatılmalıdır. Gaz alevleri kuru kimyasal tozlu, karbondioksitli ya da diğer tip söndürücülerle söndürüldüğünde yanmamış gaz akmaya devam ederse, çok büyük bir olasılıkla, hava hareketlerine bağlı olarak yayıldığı kapalı yapıların iç ve üst kısımlarında patlayıcı bir karışım yaparak herhangi bir ateş kaynağına eriştiğinde patlamaya neden olur. Bu patlama ise gazın yanmasından dolayı oluşabilecek zarardan çok daha fazla bir zarar meydana getirebilir. Bu nedenle öncelikle gaz akışının kesilmesine önem gösterilmelidir.
Doğalgazın kullanıldığı her yerde tercihen KKT(Kimyevi kuru tozlu)veya karbondioksit esaslı yangın söndürme cihazı olmalıdır. Su ve su ile kullanılan yüksek genleşmeli köpükler söndürme ve soğutmada etkilidir.       

    Doğalgaz kaçağı sezildiğinde kibrit, çakmak vb. ateş çıkarıcı maddeler yakılmamalı, Sigara, pipo gibi şeyler içilmemeli, elektrik düğmeleri ile oynanmamalı, asansör kesinlikle çalıştırılmamalıdır. Doğalgaz cihazlarına yakın yerlere gaz alarm dedektörü takılmalıdır. Havalandırma için aspiratör veya fanlar takılmalıdır. Patlama olaylarına karşı bir yırtılma duvarı inşa etmek zorunludur. Ayrıca alevin geri tepmesini önleyen armatürler kullanılmalıdır.  

​Elektrikten çıkan yangınların nedenlerini genel olarak iki  ana grupta toplayarak izah edebiliriz.

1-KULLANIMDAN  KAYNAKLANANLAR  :

   Elektrik enerjisinden ısı kaynağı olarak yararlanmak amacı ile yapılan cihazların kullanılmaları esnasında kullanma talimatlarına uygun kullanılmaması, ihmal ve tedbirsizlik sebebiyle kullanımlarının bitiminden sonra fişlerinin çekilmemesi sebebiyle yangınları çıkmasına neden olurlar.

2-TESİSATTAN KAYNAKLANANLAR  :

   Elektrik tesisatlarının talimatlara uygun şekilde yapılmaması, ısı nedeniyle elektrik kablolarında erimeler meydana gelmesi neticesinde tellerin birbirine teması (Kısa devre) ile ortaya çıkan şiddetli akımın kolay yanabilen maddeleri tutuşturması yangının çıkma sebebidir. Kısa devreler elektrik nakil hatlarının kemirici hayvanlar tarafından tahribi neticesinde de oluşabilirler.Elektrik sigortalarının atması halinde yenisi ile değiştirilmeyip tel sarılarak kullanılması,sarılan bu telin kalın  olmasının yangınlara sebebiyet verdiği de bilinen bir gerçektir. 

​

Sıvı petrol gazı da dediğimiz bu gaz petrol yan ürünlerindendir. Ham petrolün damıtılması sırasında elde edilen ürünlerin yanı sıra hidrokarbon sınıfı (etan, metan, propan, bütan, etilen, metilen vb.) gaz maddeler de ortaya çıkmaktadır. Bu gazlar kullanılması sırasında gerek kullanan gerekse imalat hataları nedeniyle yangınlara sebebiyet vermektedir.

LİKİT PETROL GAZININ ÖZELLİKLERİ

  1. Hava ile karışmadıkça yanmazlar.
  2. Yanıcılık limitleri % 2 ile % 8 arasındadır.
  3. Teneffüs edilmesi halinde zehirsizdirler.
  4. 1 litre sıvı LPG 550 gram ağırlığındadır.
  5. LPG buharları havadan daha ağırdır.
  6. LPG hakikatte renksiz ve kokusuzdur.
  7. Kap içinde tazyik altında sıvı halde iken % 10 kadar hacim değiştirebilirler.
  8. LPG ekseriyetle propan ve bütan gazların karışımıdır.
  9. Sıvı LPG aniden yere dökülecek olursa buharlaşır.
  10. Sıvı LPG insan derisine temas ederse ciltte donmalar yapar.
  11. Aniden buharlaştığı için dokunduğu yeri dondurur.
  12. Tabi gazlardan ve rafinerilerden elde edilir.
  13. Karşım oranı % 30 PROPAN, % 70 BÜTAN dır.
  14. Kapalı ortamlarda patlayıcı özelliğine sahiptir.
  15. Temiz bir yakıt olup çevre dostudur.

    LPG TÜPLERİNİN ÖZELLİKLERİ
  1. Normal şartlar altında tüp içindeki tazyik 6 ila 12 atmosferdir
  2. Bu tüpler 34 atmosfere kadar tahammül ederler. Tüplerin üstündeki emniyet vanaları,henüz dahili tazyik 34 atmosferi bulmadan açılacak şekilde ayarlanmıştır.
  3. Dolu bir LPG tüpü ateşe atılacak olursa patlamaz sadece emniyet vanası atar ve ateşe meşale halinde iştirak eder.

    LPG EMNİYET KAİDELERİ
  1. LPG tüpleri daima dik tutulur ve dik olarak depolanır.
  2. Gaz kaçıran tüpler araziye götürülerek boşaltılır.
  3. LPG tüpleri tamamen doldurulmaz % 10 genişleme payı olarak boş bırakılır.
  4. LPG tüpleri civarında tahta, kağıt, odun gibi yanıcı maddeler depo edilmez.
  5. Yanmakta olan LPG tüpünün civarındaki tüpler ve varsa yanıcı malzemeler devamlı olarak soğutulmalıdır.
  6. LPG yağ ve boya gibi maddeleri eritir.

    GAZ KAÇAKLARINA KARŞI ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER
  1. Gaz kaçağı kokusu his edildiğinde cihaz kullanılmamalıdır.
  2. Gaz kaçağı kokusu his edildiğinde tüpün üzerindeki dedantör düğmesi kapatılmalıdır.
  3. Gaz kaçağının meydana geldiği yer havalandırılmalı,ağır olduğu için yere çöken gaz bir süpürge ile yere yakın hareketlerle yelpazelendirilip dışarı atılmalıdır.
  4. Gaz kaçağını kesinlikle ateşle test edilmemeli, köpükle kontrol yapılmalıdır.
  5. Çok önemli bir gaz kaçağı durumunda ateş ve elektrik yakılmamalı, buzdolabı açılmamalı, kıvılcım çıkarabilecek her türlü hareketten kaçınılmalıdır.
  6. Tüp yangından dolayı ısınmış ise,gövdesi su ile soğutulur. Cihaz veya hortum yanıyorsa hemen tüp ıslak havlu kullanılarak boğmak suretiyle söndürme işlemi yapılır,dedantör kapatılır.
  7. Yanan tüp dik tutulmaya çalışılmalı,tüp alev aldığında kesinlikle paniğe kapılmamalıdır.Çünkü gaz patlamaz.Tüp yangın içerisinde ortalama 10 dakika kalırsa içindeki gaz patlar.
  8. Tüp yangınlarında kendinizi riske atmadan yangın söndürme cihazları,su ıslak battaniye ile söndürmeye çalışılmalıdır.

    LPG BAĞLANTISINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
  1. Hortum cihaza en yakın mesafeden bağlanmalı, hortum uzunluğu 125 cm. olmalıdır.
  2. Arızalı dedantör kesinlikle kullanılmamalıdır.
  3. Hortumlar sık sık kontrol edilmeli, eskiyen ve yumuşayanlar yenileri ile değiştirmelidirler.
  4. Hortum cihaza ve dedantöre mutlaka kelepçe ile bağlanmalıdır.  

​

Ormanlardaki yanıcı maddenin tutuşma sıcaklığı 260-400 derece arasındadır. Orman yangınları havadan hava söndürme araçları, karadan çok sayıda personel ve araç gereçle müdahale edilerek söndürülür. Bu yangınlar 3 bölümde incelenir.
1- Örtü Yangını : Toprağı örten çalılıkların ve otsu bitkilerin yanmasıdır. Bu tür yangınlarda ağaçlar zarar görmekte şiddetli olduğunda ise tepe yangınlarına yol açmakta olup, orman yangınlarının % 80 nini oluşturmaktadır. Su püskürtülerek, toprak atılarak büyümüş ise kama şeklinde daraltılarak 5-10 m. genişliğinde toprak yanıcı örtüden temizlenip boş saha açılarak yapılır.
2- Tepe Yangını : Toprağı örten çalılıkların ve otsu bitkilerle birlikte ağaçların gövde dal ve tepelerinin de yanmasıdır. Bu yangınlarda ağaçlar yanarak korlaşmakta yada korlaşmadan canlılığını yitirmektedir. Orman yangınlarının % 10 nu oluşturur. Rüzgar istikametinde söndürme şeritleri açılarak karadan ve havadan su işleyerek söndürülür.
3- Gövde Yangınları : Ağaçlara yıldırım düşmesi, ağaçlardaki dalları almak tütsü yakmak için ağaçların gövdesinde meydana gelen yangınlardır. Orman yangınlarının % 5 ni oluşturulur. Ağaç gövdeden kesilerek söndürülür.

Rüzgarın Orman Yangınların Şiddeti ve Yayılma Hızındaki Etkileri :

  1. Alevleri ileri taşıması,
  2. Yangının ağaçlarda tepeden tepeye atlamasını sağlaması,
  3. Yangının normal koşullarda geçemeyeceği engelleri aşmasını kolaylaştırması,
  4. Yangına bir körük işlevi vererek oksijeni artırması,
  5. Kıvılcım ve korları taşıyarak yeni yerleri tutuşmasına yol açması,
  6. Geldiği yöre iklim koşullarına bağlı olarak havanın nemini etkilemesi,
  7. Havaya nem salma sürecini hızlandırarak Evaperasyon  yaratması (Bitkilerin Kurumasının hızlandırması)
  8. Yangın nedeniyle ısınan havanın dikey yükselmesini engelleyip yatay hareket ettirmesi.

     ORMAN YANGINLARININ ÖNLENMESİ
  1. Halkın eğitimi.
  2. Halk-orman koruma programı iyileştirme.
  3. Milli orman koruma programı oluşturma.
  4. Kamu kuruluşları arasında orman yangınlarıyla mücadele komisyonu oluşturma.
  5. Motorlu ve seyyar söndürme ve ihbar kule sayılılarını arttırma.  

​

SÖNDÜRME USULLERİ

Bilindiği gibi yanmanın olabilmesi için 3 unsura ihtiyaç vardır.
Söndürme için de bu 3 unsurdan birini ortadan kaldırmaya ihtiyacımız vardır.
1- Oksijenini kesmek
2- Isıyı ortadan kaldırmak
3- Yanıcı maddeyi ortadan kaldırmak
Yanıcı maddeyi ortadan kaldıramayız fakat küçültme imkânımız vardır. 
Söndürmeyi gerçekleştirebilmek için ilk müdahale araçları olan taşınabilir söndürme cihazları kullanılır.

A sınıfı : Katı maddeler
Bu sınıfa giren yangınlar başlangıç halinde söndürme cihazı ile yapılabilir.  Ancak kesin söndürme maddesi su dur.  İlk müdahaleden sonra su ile tamamen etkisiz hale getirilmelidir.
B sınıfı : Sıvı maddeler (akaryakıt ))
Akaryakıt yangınlarında başlangıç halinde söndürme cihazı ile müdahale edilir büyümüş durumdaki yangınlara köpük ile söndürme gerçekleştirilir.
(Kesinlikle su  kullanmayın)
C sınıfı : Gaz maddeler
Gaz yangınları söndürme cihazları ve su kullanılarak söndürülebilir yangın söndürme işleminden sonra her türlü gaz kaçağı engellenmelidir.  Sigara içilmesine ve ateş kaynağı kullanılmasına izin verilmemelidir.
D sınıfı :  Hafif metaller
Metal yangınlarının yanmalarındaki özellikler dikkate alınmalı ve özel hazırlanmış söndürücü kullanılmalıdır.
(Kesinlikle su  kullanmayın)

YANGIN YERİNDEKİ TEHLİKELER

Yangın yerinde itfaiyecileri ve canlılar tehdit eden çok çeşitli ve büyük tehlikeler vardır. Yangını bilinçsiz düşman yapan ve itfaiyeciliği en riskli ve stresli meslek haline getiren de bu tehlikelerdir. Yangın başladığı andan itibaren bu tehlikeler oluşmaya başlar .

ØBüyüme hızı
ØYüksek ısı
ØPatlama tehlikesi
ØÇökme tehlikesi
ØElektrik tehlikesi
ØKimyasal tehlike
ØYoğun duman 

BÜYÜME HIZI 
   Yangın civarındaki yanıcıların cinsine, miktarına ve hava durumuna göre çok hızlı bir şekilde büyür, buna göre yangına başlangıç halinde iken müdahale edilmesi önemlidir.
Yangına müdahale eden ekip amirinin bunları göz önünde bulundurup kaçış ve sirayet noktalarını kontrol altında tutması gerekir.

YÜKSEK ISI
   Yangın yerlerinde yanmanın oluşturduğu çok yüksek ısı bulunmaktadır, 500 ile 1000 derece civarındaki ısıdan korunmak için yangına müdahale edenlerin yangına ve ısıya dayanıklı giysi ile donatılmış olmaları gerekmektedir. Yüksek ısı nedeni ile vücutta aşırı derecede su kaybı olur, vücuttaki bu su kaybını yerine getirmek için yangına müdahale eden personelin çeşitli sıvılar almaları gerekir. (Yangına dayanıklı giysi ile müdahale edenlerde bu su kaybı daha fazladır.)

PATLAMA TEHLİKESİ
   Yangın yerlerindeki en büyük tehlikelerden birisi de patlama tehlikesidir. Yangın içinde kalan ve yüksek ısıalan yanıcı olan veya olmayan bütün basınçlı kaplar patlama tehlikesi içindedir. LPG tüpleri, deodorantlar, yangın söndürme cihazı tüpler v.s. LPG tüpleri soğutma işlemi yapıldıktan sonra yangın yerinden uzaklaştırılmalıdır. Zeminde biriken yanıcı sıvılar, buharlar veya yanıcı gazların oksijen ve ısı ile aniden patlamaları yangın yerindeki gaz patlamaları ve patlayıcı madde patlamaları yangıncı personel için tehlikelidir.

ÇÖKME TEHLİKESİ
    Binalarda yapı malzemeleri ne türde olursa olsun yangındaki yüksek ısı nedeni ile hepsi değişime uğrar ve yapının çökmesine sebep olur. bu çökmenin süresi binanın yaşı, yanıcı maddeleri miktarı yanma hızları ve yapılan müdahaleye göre değişir. Betonarme binalarda, kolon,  kiriş, hasır betonlar ve tuğlalar belli bir ısıya kadar dayanır daha sonra özelliklerini kaybederek dağılmaya başlar ani olan bu dağılma sonucu taşıyıcı duvar ve kolonlar çökerek binanın çökmesine sebep olur.

ELEKTRİK TEHLİKESİ 
    Yangın yerlerinde elektrik olması itfaiye personelini tehdit eden tehlikelerden biridir, elektrik olan yangın yerlerinde elektrik kaçağı kaçınılmazdır. Söndürme personeli bu gibi yerlerde su kullanacağı için çok dikkatli olmalıdır.

Voltaj                                        Sınırı                        Yaklaşım
0 – 65 volt                                 Tehlikesiz                     Tehlikesiz
65 – 1000 volt                            Tehlikeli                       1,5 metre
1000 volt ve üzeri                       Çok tehlikeli                     5 metre

KİMYASAL TEHLİKE 
     Yangıncı personelin yangın yerlerinde nasıl bir yanıcı ile karşılaşacakları belli değildir.
Teknoloji ilerledikçe fabrikalar, iş yerleri ve konutlarda çeşitli kimyasallar kullanılmaktadır. Bazı kimyasallar çok tehlikeli değildir ancak bazıları ise çok tehlikelidirler birbirleri ile reaksiyona girenler, su ile reaksiyona girenler vardır, su ile reaksiyona giren kimyasal maddelerden bazıları patlayarak yanar ve yangını büyütür bazıları ise zehirli gazlar çıkararak hem söndürücüleri hem de çevrede bulunanları etkiler. Sodyum, potasyum gibi kimyasallar su ile reaksiyona girerek patlayarak yanmaya başlar. Hidrojen siyanür, fosfor gibi maddeler çeşitli yollarla vücuda girerek zehirleme yapabilir.

YOĞUN DUMAN
Yangıncı personelin yangın yerlerinde her zaman karşılaştığı tehlikelerden biriside dumandır. Duman yoğunluğu ile söndürme personelinin çalışmasını engellemenin dışında içerisinde insan yaşamını etkileyen çeşitli zehirli gazlar barındırır.  

​

YANGIN ÖNLEYİCİ TEDBİRLER

1-  Yapı Bakımından Önleyici Tedbirler.
2-  Tesisat Bakımından Önleyici Tedbirler.
3-  Kullanma Bakımından Önleyici Tedbirler.
4-  Diğer Tedbirler.

   1-  YAPI (İNŞAİ) BAKIMINDAN :
12.06.2002 Tarih 3490 Sayılı Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliğinde binaların imar planından başlayarak taşıyıcı sistemleri, kaçış yolları, kaçış (yangın) merdivenleri, bacalar, sığınaklar ve oto parklar gibi binalarda alınması gereken önlemler belirlenmiştir.
 a- İnşaat ve Dekorasyon Malzemesi : Olanaklar ölçüsünde yanmaz malzemeden veya zor yanıcı maddelerden seçilmelidir. Estetik amaçlı ahşap malzemeden kaçınılmalıdır.
b- Bacaların İnşa Durumu : Ahşap çatılarda bacaların inşa durumu başlı başına bir yangın sebebidir. İnşa sırasında bacaların içleri sıvanmalıdır ki tuğla arasındaki boşluklardan çatı arasına kıvılcım sıçraması önlenmelidir. İçten sıvanmayanlar mutlaka dıştan sıvanmalıdır. Bacaların çatı üzerinden yeteri kadar yükseltilmesi hem yangın hem bacanın çekişi bakımından yararlıdır.
c- Yangın Bölme Duvarları : Tek bölmeli ahşap çatıların bir tarafından başlayan yangın tüm çatının yanmasına neden olmaktadır. Bunu önlemek için bu tür çatıların çatı tepe noktasını 75 cm. aşacak şekilde 10m. de bir tuğla duvarlarla bölmek gerekir.
 d- Asansör Motor Daireleri ve Havalandırma Bacaları : Asansör motor daireleri genelde çatı arasında bırakılmakta, alt katlarda çıkan bir yangına asansör boşluğu baca vazifesi yapmakta ve yangını çatıya taşımaktadır.
  e- Bacaya Yakın Yapılan Kapı Pencere Söveleri : Pervaz da denen kapı ve pencere söveleri odalardan geçen baca duvarına bitişik veya yakın yapılarak takozlarla baca duvarına tutturulmakta sürekli ısınan takozlar da zamanla tutuşmaktadır. Bunu için baca duvar yüzlerine ve duvarlarına bu tür malzemeler getirilmemelidir.
  f- Yangına Hassas Yerlerin Ayrılması : İnşa aşamasında Mutfak, Depo, Kalorifer ve Akaryakıt Tesisleri gibi yangına hassas bölümlerin diğer bölümlerden ayrılmasıdır.
  g- Kolay Yanıcı Maddelerin Boyanması : Bir tedbir olarak kolay yanıcı maddelerin yanmaz boya yada maddelerle boyanmasıdır.
  h- Yangın Merdivenleri : Yapının özelliği ve görüntüsü bozulmayacak şekilde projeye uygun bir yere konulur

   2-   TESİSAT BAKIMINDAN :
    A- Sabit Tesisler :
1- Elektrik Tesisatı : Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğine, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine ve Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliğine göre yapılmalıdır.
- Kagir ve betonarme binalarda sıva altı olmalıdır.
- Ahşap yapılarda sıva üstü ( borular içinden ) olmalıdır.
- Kullanılan kablo ve malzeme standarda uygun sigortalar otomatik olmalı.
- Tesisatta topraklama tertibatı olmalıdır.
- Tesisatta keyfi değişiklikler ve eklentiler yapılmamalıdır.
- Periyodik bakımları ve kontrolleri yapılmalıdır.
   2- Su Tesisatı : Su tesisatı sabit tesis olarak çıkan yangını anında ve başlangıçta söndürmede önleyici ve koruyucu olmaktadır.
- Tesisat yangınlarda harcanabilecek suyu sağlayacak kapasitede olmalıdır.
-Binanın özelliğine göre yangın su deposu ve her katta irtibatlı yangın musluğu bulunmalıdır.    
- Tek su deposu olan binada suyun 2/3 ünün yangında kullanılabilmelidir.
- Üç kattan yüksek binalarda yangın borusu bulunmalıdır.
- Yüksek binalarda hidrofor sistemi sağlanmalıdır.
   3- Hava Gazı Tesisatı : Taş Kömürünün 100 - 1400 derecede 16 saat kadar ısıtılmasıyla elde edilen hava gazı havadan hafif olup bileşiminde % 10 CO² bulunan zehirli bir gazdır.  Havadaki oranı % 8,33 olup % 20 den fazla olması halinde parlama ve patlama özelliği gösterir.

  • Hava gazı tesisatı periyodik olarak kontrol edilmelidir.
  • Havagazı kullanılan cihazlar için  emniyet vanası bulunmalıdır.
  • Her dairenin ve bina hava gazı girişinin ayrı kapatma vanası bulunmalıdır.

   4- Kalorifer Tesisatı :
Kömürle çalışanlar için bacalar çok önemlidir. Bacalar sık sık temizlenmeli ( yılda en az 2 kere ) kömür deposu olarak kullanılan yer ayrılmalıdır.
Fuel-oil ile çalışanlar için yakıt tankları ile kazan dairelerinin (ateşleyici brülörün) ayrılmalı, yakıt tankında oluşa bilecek sızıntının yayılmaması için tank etrafına en az tank boyunun yarısı yüksekliğinde taşma havuzu yapılmalıdır.
Kat kaloriferleri için (motorin yada gaz yağıyla çalışan) yakıt tanklarının balkonlarda, kazanı ise evin uygun bir bölümüne yerleştirilmektedir. Mümkün oldukça böyle tesisatlar kurulmamalıdır.
   5- Paratoner Tesisatı : Parlayıcı - Patlayıcı Madde Depoları, Akaryakıt Satış İstasyonları, Yüksek Binalar ve Umuma Mahsus ( Otel, Motel, Hastane, Okul, İbadethane v.s ) binalarda paratoner tesis edilmelidir.
a- Yıldırım Yakalama.
b- Çatı İletkenleri.
c- Topraklama.
d- İndirme İletkenleri gibi parçaları vardır.
  6- Dranaj : Tehlikeli, Parlayıcı ve Patlayıcı ( barut vs. ) maddelerle çalışan iş yerlerinde, yerlerde biriken tehlikeli madde atıklarının tahliyesini sağlayan sistemdir.
  B- Yangın İhbar Sistemi
Yangın algılama ve uyarı sistemleri olarak 2 gruba ayrılmaktadır.

  • Mekanik Sistem
  • Otomatik Sistem

1- Mekanik Sistem : Yangın çanı ile kamu binalarında bulunan panolu ve yangın ihbar düğmeli (butonlu) uyarı sistemleridir. Butonlu sistem bütünüyle elektrikli zil sistemine dayanır.
2- Otomatik Sistem : İçinde insan bulunmadığı halde bir yangın durumunda binanın diğer bölümlerindeki insanları ( sesli yada ışıklı ) uyaran, aynı zamanda da gerekirse İtfaiyeye haber veren ve itfaiye gelinceye kadar mevcut söndürme tesisatını devreye sokan otomatik sistemlerdir.
a- Isıya Duyarlı Olanlar :
1- Normal sıcaklık üstü ayarlanıp çalışanlar.
2- Isısı hızla ve kısa zamanda yükselebilen yerlerde tehlike sınırına yaklaştığında çalışanlar.
b- Dumana Duyarlı Olanlar : Genelde yanma olayı öncesi oluşan dumana hassas olurlar.
1-  Ortamdaki duman değişimine göre çalışanlar.
2- Optik olarak fotosel prensipli çalışanlar.
c- Aleve Duyarlı Olanlar : Duman, Isı ve Alevin birlikte ortaya çıkmasıyla başlayan yangınlarda 5-20 Hertz frekanslar içerisinde alevin yayıldığı ultraviola radyasyonu hisseder çalışır.
d- Patlamaya Duyarlı Olanlar : Patlayıcı madde depolarında patlama öncesi oluşan gazları hissederek çalışır.
  C- Yangın Söndürme Sistemleri:
Yanma uyarısı ile birlikte devreye giren otomatik söndürme sistemleri olup, çıkabilecek yangınların çeşidine göre kurulurlar.
a-Yağmurlama ( Sprinkler) Sistemi : Günümüzde sprinkler sistemleri tüm dünyada yangınla mücadelede en etkili sistem olarak kullanılmaktadır.  Sprinkler, bağımsız ve sıcaklığa duyarlı olan, boru tesisatına bağlı bir cihazdır. Bir yangın esnasında ortam sıcaklığının, sprinkler in aktive olma sıcaklığına erişmesi ile cam tüpünün patlaması veya ergir metalinin erimesi sonucu, tesisattaki basınçlı su sprinkler in deflektörü vasıtasıyla pulvarize olarak yangın kaynağının üzerine boşalır.
b-Köpüklü Sistem : Yangının üzerine köpük boşaltan sistemdir. Akaryakıt yangını tehlikesi olan yerler, Gemiler, Uçak hangarları için idealdir.
c-Kuru Tozlu (KKT) Sistem : Yangına KKT boşaltan sistemdir.
Kimya fabrikaları, nükleer enerji istasyonları, rafineriler gibi yerlerde idealdir. 50-1500 kg toz kapasitelidirler.
d-CO2 'li Sistem : Yangına CO2 boşaltan sistemdir. Gemi makine daireleri, boya kabinleri ve matbaa makineleri gibi yerlerde idealdir.
Bu sistemde kullanılan tüp ve borular çekme çelikten kaynaksız olmalıdır.
  e- Kimyasal gazlı Sistem : Yanına kimyasal gaz boşaltan sistemdir.
Telekomünikasyon Sistemleri, Makine Daireleri, Bilgi İşlem Merkezleri gibi yeler için idealdir.

3 - KULLANMA BAKIMINDAN
Binada mevcut her türlü eşya ve donanımın kullanımı konusunda dikkat edilecek hususlardır.
Kullanımdaki hatalar, hatalar ve bilgisizlik sonucu çıkabilecek yangınları önlemektir.
Örneğin: Bacaların temizliği, Sobaların kuruluşu ve yakılması, Çatı aralarının temizliği, Kalorifer ocaklarının yakılması, Kömür depolanması (Stok h3 – en 1.5m. ve diğer yığın aralığı 50cm olmalıdır.),  Gaz sobaları, LPG li ve Elektrikli cihazların kullanımı gibi.
4 - DİĞER TEDBİRLER
a- Yasal Tedbirler: Yangına karşı alınacak önlemler yasalar ile düzenlenmeli, eksiksiz ve gereken önem verilerek uygulanmalıdır.
b-  Eğitim Tedbirleri ve Denetimler :
1- Halkın eğitimi.
2- Okullarda eğitim.
3- Çalışan personelin eğitimi.
4- Ekiplerin eğitimi.
İşyeri Kurum ve Kuruluşlarda en büyük amir yada işletme sahibince kat bölmesi veya binanın tamamı için bir Yangın Güvenlik Sorumlusu seçilir.
Seçilen bu Yangın Güvenlik Sorumlusu yangına karşı korunma önlemlerini kontrol ederek eksiklerin tamamlanmasından yükümlüdür.
Yapı bina,tesis ve işletmelerden 10 Bağımsız bölümü olan konutlar ile 50 kişiden fazla insan bulunan yapı, bina, tesis ve işletmelerde,

 YANGIN EKİBİNİN GÖREVLERİ

ØYangın ekibinin görevleri yangın mahalline ulaştığı zaman aşağıdaki şekildedir
ØOlay yeri değerlendirmesi yapmak
ØYanıcı maddenin değerlendirmesini yapmak
ØOlay yerinin ve çevrenin güvenliğini sağlamak
ØYaralı ve mahsurları bulmak
ØYaralı ve mahsurları kurtarmak
ØYangını söndürmek
ØSöndürme malzemeleri ve aracın bakımını , kontrolünü yapmak
ØSöndürme malzemeleri ve cihazlarını temin etmek
1) Söndürme Ekibi :
Binada çıkabilecek yangınları söndürecek en az 3 kişi.
ØYangının cinsine göre söndürücü kullanarak yangına müdahale eder.
ØYangın bölgesinde mağdur kimse varsa kurtarma ekibi personelinin yardımı ile kurtarma yapar.
ØSöndürme malzemelerini kontrol eder veya ettirir.
ØEkip şefi tarafından yangın önlemlerinin kontrolü yapılır/yaptırılır ve devamı sağlanır.
2) Kurtarma Ekibi : Yangın anında can ve mal güvenliğini sağlayan en az 3 kişi.
3) Koruma Ekibi : Kurtarılan eşya ve kıymetli evrakları koruyup çıkabilecek kargaşa ve paniği önleyecek en az 2 kişi.
4) İlkyardım Ekibi : Yangında yaralananlara ilk müdahale yapacak en az 2 kişi.
c- Dahili Yangın Algılama ve Tahliye Sistemleri : Binaların yangın algılama ve tahliye projeleri tesisat projelerinden ayrı hazırlanır.
Yangın durumunda Çıkış ( kaçış ) Yolları, bu yolların Aydınlatılması, Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri, Yangın Alarm Tesisatları, Yangın Dolapları acil durumda binadaki insanlara zarar vermeyecek şekilde tasarlanıp tesis edilir.
Yangın alarm ve algılama sistemleri en az 24 saat fonksiyonlarını yerine getirebilecek durumda olmalıdır.

  • Toplanma, Sağlık hizmetli, Ticari amaçlı binalar.
  • Endüstriyel binalar
  • Kullanıcı yükü 400 kişi, çıkış seviyesi altında 50 kişi çalışan binalar
  • Penceresiz yer altı binaları
  • Otel, Motel, Yatakhaneler
  • Ceza ve Tutuk evleri
  • Daire sayısı 20'den yüksek binalar sayılabilir.  

​

Y A N G I N

Tanım : Faydalanmak amacıyla yakılan ateşin kontrolden çıkarak denetlenemeyen ve menfaatlere ters düşen durumdaki meydana getirdikleri yanmaya yangın denir.  Ne zaman çıkacağı ve kimlere zarar vereceği bilinmeyen bir düşmandır.

    Yanıcı madde
    Oksijen
    Yeterli ısı üçgeninin birleşmesiyle meydana gelen yangın başlangıçta bir bardak su ile söndürülebilecek durumda iken 2. dakikada bir kova, 3. dakikada ise belki de bir varil su ile söndürülemeyecek durumda hızla artar.
Bu kadar çabuk gelişen yangının ısısı ise 5. dakikada 550 dereceye, 10. dakikada 650 dereceye, 15. dakikada 720 dereceye, 30. dakikada 820 dereceye ulaşmaktadır. 90 dakika sonra yangın yerinin isi değeri 1090 dereceye ulaşır.

YANGINLARIN SEBEPLERİ

  1. KORUNMA ÖNLEMLERİNİN ALINMAMASI
  2. BİLGİSİZLİK
  3. İHMAL ve DİKKATSİZLİK
  4. KAZALAR
  5. SIÇRAMA
  6. SABOTAJ
  7. TABİAT OLAYLARI
    a-)  KORUNMA ÖNLEMLERİNİN ALINMAMASI  :
    Yangına sebebiyet veren nedenlerin başında kullanılan madde ve malzemelerin özelliklerine göre yanmalarını önleyici tedbirlerin alınmaması gelmektedir. Yangın, elektrik kontağı, LPG tüpleri, ısıtma sistemleri, parlayıcı-patlayıcı maddelerin yeterince korunmaya alınmamasından doğmaktadır. Özellikle büyük yerleşim alanlarında konut ve işyerlerinde çıkan yangınların büyük bir kısmı elektriğin ve LPG'nin yanlış kullanımından kaynaklanmaktadır. Elektrik sistemi ile ilgili gerek tesisat  gerekse sigorta sistemlerinin yeterli düzeyde yapılmaması, binalarda çatı kirişler ile baca ilişkilerinin gereği gibi düzenlenememesi, LPG kullanırken tüp kullanımı ile ilgili gerekli önlemlerin alınmaması, kalorifer sistemlerinde gerekli tertibatın alınmayışı periyodik bakımlardaki aksaklıklar nedeni ile yangın çıkmaktadır. 
     b-)  BİLGİSİZLİK  :
    Yangınlara karşı önlemlerin nasıl alınacağını bilmemek, öğrenmemek ve bu konuda yeterli eğitimden geçmemek  yangını davet eder. Elektrikli aletlerin kullanımını bilmemek, soba ve kalorifer sistemlerinin yerleştirilmeleri sırasında yanlış uygulamalar yapmak, tavan arası, bodrum ve çatıya kolay ve çabuk tutuşabilecek eşyalar koymak, yakıt depoları veya yakıtla çalışan yerlerse kıvılcım çıkartacak etkenlerin bilinmemesi vb. durumlar yangının çıkmasına neden olur.
    c-)  İHMAL  :
    Bilgi sahibi olunduğu halde gerekli tedbirleri almamaktır. Söndürülmeden atılan kibrit, sigara izmariti gibi maddeler, Likit Petrol Gazı tüplerinin kibritle kontrol edilmesi, prizde ütü ve ocak fişi unutulması, piknik tüpleri üzerine geniş tabanlı tencere, kazan konularak uzun süre ısıtılması, sigortaya gereğinden fazla tel sarılması vb. yapılmaması bilindiği halde ihmal edilerek yapılan işler yangına neden olur.
    d-)  KAZALAR  :
    İstem dışı oluşan olaylardan bazıları (Kalorifer kazanının patlaması, trafik kazaları)
    e-)  SIÇRAMA  :
    Direkt olarak yangın sebebi olmamakla birlikte yanıcı maddenin üzerine düştüğü zaman yangına sebebiyet veren yanan cisimlerden koparak etrafa sıçrayan parçacıklardan meydana gelen yangın etkenidir. (Fabrika ve atölyelerde kaynak ve taşlama makinelerinden sıçrayan kıvılcımların etrafta bulunan benzin, mazot vb. maddeler üzerine düşmesi, sobadan sıçrayan yanan kömür parçalarının halı, kilim vs. maddeler üzerine düşmesi sonucu çıkan yangınlar.)
    f-)  SABOTAJ  :
    Yangına karşı gerekli önlemler alındığı halde çeşitli amaçlar için bilerek ve isteyerek yangın çıkartılmasıdır.(Tarla ,ev yeri açmak amacıyla ormanların yakılması,bina,işyeri ve tesislerin kundaklanması)
    g-)  TABİAT OLAYLARI  :
    Tabi olarak kendiliğinden ortaya çıkan yangınlardır.(Deprem, yıldırım düşmesi, güneş
    ışınlarından meydana gelen yangınlar.)
                                            A T E Ş İ N   S E B E P L E R İ
    1- Mekanik: İki maddenin birbirine sürtülerek elde edilen ve ilk     insanların kullandıkları  usuldür.
    2- Fiziki: Gözlük camı, Oval ayna, Şişe dibi kristallerin Güneş    ışınlarını odaklayıp maddeyi yanma ısısına ulaştırmasıdır.
    3- Elektrik: Elektrik enerjisinin meydana getirdiği her türlü elektrik kısa devre sonucu oluşur.
    4- Biyolojik: Gübre, Çöp, Kömür gibi maddelerin ortamdaki rutubetin  de etkisi ile ısınarak ve çürüyerek çıkardığı gazların yanmasıdır.
    5-Kimyevi:İki maddenin birbirleriyle kimyasal reaksiyona girmeleri sonucu    meydana gelir. 

​

YANGINLARIN ETKENLERİ

  1. BACALAR
  2. SİGARA, KİBRİT
  3. KIVILCIM
  4. ELEKTRİK
  5. BENZİN (AKARYAKIT)
  6. LİKİT PETROL GAZI, DOĞAL GAZ
  7. HAYVANLAR
  8. YILDIRIM
  9. GÜNEŞ IŞIĞI
    1. BACALAR  :
    Bacaların uygun ebatta ve dış duvarların üzerinde yapılmaması, ocak bacalarının müşterek yapılması, bacada çatlak oluşması dahili gaz çıkışına sebep olacak sert köşelerin olması yangının etkenleridir. Kullanılan yakıtın cinsine göre; soba boruları 1-2 ayda bir temizlenirken bunların bacaları yılda en az 2, kalorifer ve mutfak bacaları ise yılda 1 kez temizlenmelidir.
    2. SİGARA, KİBRİT  :
    Sigara ateşinin ortalama sıcaklık derecesi 870 derece civarında olduğu, söndürülmeden atılan sigara ve kibritin yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddelere teması neticesinde yangın çıkabilir.
    3. KIVILCIM  :
    Yanan bir kütleden koparak etrafa sıçrayan küçük parçacıklardır. Bu parçacıkların yanar veya kor halde bulunması düştüğü yerdeki maddenin cinsine göre yanma olayının meydana gelmesine sebebiyet verir. Rüzgar kıvılcımın etrafa yayılmasında büyük etken olduğu kadar kül halinde ve kor halinde bulunan parçacıkların ateş (alevli) haline dönüşmesinde büyük etkendir.
    KIVILCIMLARIN KAYNAĞI:
    Mangallarda yanan ateşler, sobalarda yanan ateşler, bacalar, tren bacaları, motorların egzozları, sönmemiş sigara ve pipolardır.
    4. ELEKTRİK  :
    Elektrikten çıkan yangınların nedenlerini genel olarak iki ana grupta toplanır.
    1-KULLANICIDAN KAYNAKLANANLAR:
    Elektrik enerjisinden ısı kaynağı olarak yararlanmak amacı ile yapılan cihazların kullanılmaları esnasına kullanma talimatlarına uygun kullanılmaması, ihmal ve tedbirsizlik sebebiyle kullanımlarının bitiminden sonra fişlerinin çekilmemesi sebebiyle yangınların çıkmasına neden olurlar.
    2-TESİSATTAN KAYNAKLANANLAR:
    Elektrik tesisatları talimatlara uygun şekilde yapılmaması, ısı nedeniyle elektrik kablolarında erimeler meydana gelmesi neticesinde tellerin birbirine teması (kısa devre) ile ortaya çıkan şiddetli akımın kolay yanıcı maddeleri tutuşturması yangının çıkma sebebidir.
    5. BENZİN(AKARYAKIT)  :
    Benzin ve benzeri maddeler (mazot, tiner, alkol, solvent, gazyağı vb.) kolaylıkla buhar haline geldiklerinden hava ile karışarak kolaylıkla yanıcı hale gelirler.
    6. LİKİT PETROL GAZI,DOĞAL GAZ  :
    Bu gazlar kullanılması sırasında  gerek kullanan gerekse imalat hataları nedeniyle yangınlara
    sebebiyet vermektedirler.
    7. HAYVANLARIN SEBEP OLDUĞU YANGINLAR  :
    Açık ateş kullanılan yerlerde başıboş bırakılan hayvanlar yangın çıkarabilirler. Kedi köpek gibi evlerde bulundurulan hayvanlar    soba mangal gibi şeyleri devirmeleri sonucu yangın çıkarabilirler.
    8. YILDIRIMLARIN SEBEP OLDUĞU YANGINLAR  :
    Yıldırım parlayıcı ve patlayıcı bir maddeye rastlayacak olursa yangın çıkartabilir.
    9. GÜNEŞ ISISININ SEBEP OLDUĞU YANGINLAR  :
    Güneş ışığı doğrudan yangın çıkaran bir unsur olabileceği gibi yangının  oluşumuna doğrudan bir etken de olabilir. 
 

​

YANMAAlevlenme derecesine kadar ısı almış bir cismin oksijenle birleşmesi olayına yanma denir. Yanmanın olabilmesi için 3 unsura ihtiyaç vardır.Yanıcı madde Oksijen Isı YANMANIN ÇEŞİTLERİ1. Yavaş Yanma :a.Yanıcı maddenin bünyesi itibariyle yanıcı gaz veya buhar meydana getiremediği haldeki yanma,b.Yeterli ısının olmaması halindeki yanma,c.Yeterli oksijeni alamaması halinde meydana gelen yanmalardır.Örneğin : Demirin ve Bakırın açık havada havanın oksijeniyle birleşerek (FeO) Demir oksit ve (CuO) Bakır oksit meydana getirmesi gibi.2. Hızlı Yanma : Maddelerin Isı, Işık, Alev ve korlaşma özellikleri göstererek meydana getirdiği yanmalardır. a)Alevli Yanma: Yanmanın bütün belirtileriyle meydana geldiği yanmalardır.Örneğin : Odun, Kömür, v.s. b) Korlaşma : Gaz çıkaramayan ve buharlaşamayan isi ve ışığının bariz şekilde hissedildiği yanmalardır. Örneğin : Sigara gibi.3. Parlama ve Patlama Şeklindeki Yanma : a)Parlama Şeklinde : Kolay ateş alan maddelerin oluşturduğu yanmadır. Örneğin : Benzin - Benzol parlaması gibi. b)Patlama Şeklinde:Bir anda parlayarak yanan, büyük çaplı hacim genişlemesine uğrayan gazlar oluşturarak etrafını zorlayıp patlamalar şeklinde yangın meydana getiren yanmalardır.4. Kendi Kendine Yanma Özellikle bitkisel kökenli yağlı maddelerde başlayan yavaş yanmanın havanın oksijeni ve ısısıyla zamanla alevlenmesi şeklinde yanmalardır.Örneğin : Bezir yağlı bir bezin bir süre sonra alevlenmesi gibi.Yanma Isısı : Bir maddenin yanabilmesi için gerekli olan en düşük ısı değerine o maddenin yanma ısısı denir. Örnek :( Sıvılarda ) Benzin : 240 – 280 0C Mazot : 220 – 300 0C ( Gazlarda) Propan : 470 0C Etan : 515 0C